Miejsca Pamięci w Jaworznie

„Nie powinniśmy odejść z tej ziemi nie zostawiając śladów, które polecać będą naszą pamięć potomniści."
Napoleon Bonaparte

Osiedle Pechnik

Miejsca Pamięci w Jaworznie

Cmentarz poległych żołnierzy Armii Radzieckiej

19 stycznia 1945 roku wojska radzieckie zajęły pozycje wyjściowe do kolejnego natarcia, w trakcie którego spod okupacji niemieckiej miało zostać uwolnione Jaworzno. Po pięciu dniach miasto zostało oswobodzone, zaś poległych żołnierzy początkowo chowano w miejscu śmierci, dopiero potem ciała ekshumowano i przeniesiono na pobliskie cmentarze. W centrum żołnierzy radzieckich pochowano przy wejściu na cmentarz pechnicki. Złożono tam 147 ciał, ustawiono pomnik, słup z wyrytą datą i gwiazdą, oraz ustawiono 147 harmonijnie ułożonych belek. W 1994 roku cmentarz przebudowano, pomnik odnowiono, gwiazdę i belki usunięto oraz uporządkowano cały teren.

Cmentarz poległych żołnierzy Armii Radzieckiej

Mogiła Bronisława Siekierki – żołnierza Wojska Polskiego 1939 roku

Na cmentarzu pechnickim znajduje się grób Bronisława Siekierki, sierżanta Wojska Polskiego poległego w ziemi jaworznickiej. Podczas wojny obronnej we wrześniu 1939 roku część armii „Kraków”, wycofując się z górnego śląska, zajęła stanowiska obronne na linii „Przemsza”. Nie było niestety możliwości utrzymania tej linii obronnej. Żołnierzy, którzy zginęli na terenie Jaworzna i po bitwie „chrzanowskiej” pochowano na okolicznych cmentarzach, między innymi w Jaworznie, Byczynie, Jeleniu, Chrzanowie, Libiążu.

Mogiła Bronisława Siekierki – żołnierza Wojska Polskiego 1939 roku

Mogiła Jana Dudka – powstańca śląskiego

Mogiła mieści się na cmentarzu pechnickim w pobliżu kaplicy pod murem cmentarnym. 4 września 1939 roku po zajęciu Jaworzna i rozpoczęciu urzędowania, Niemcy sporządzili listy osób biorących udział w powstaniach oraz odznaczających się działalnością patriotyczną w Polsce. Jan Dudek również znalazł się na liście i został rozstrzelany przez hitlerowców 11 sierpnia 1943 roku jak informuje nas tablica nagrobna.

Mogiła Jana Dudka

Pomnik żołnierzy Armii Krajowej

Pomnik mieści się na pechnickim cmentarzu poniżej krzyża. Został tam ustawiony w celu upamiętnienia żołnierzy Armii Krajowej Hilarego Hermana, Władysława Jamroza, Feliksa Małkusa, Jadwigi Małkus, Bronisława Rogozińskiego, Romana Smagacza, Alfreda Stalmacha(na pomniku jest błędne imię – Fryderyk) oraz cywila zastrzelonego przez pomyłkę, Ludwika Goryczko. Żołnierze ci są ofiarami wydarzeń z 29 sierpnia 1944 roku, kiedy to Gestapo po raz kolejny dokonało egzekucji na zdekonspirowanych żołnierzach Armii Krajowej. Ciała zostały pogrzebane potajemnie w bezimiennej mogile z tyłu cmentarza. Następnie po ekshumacji pochowano je ponownie we wspólnej mogile w centrum cmentarza. Znajdują się tam również tablice rozstrzelanych 1 grudnia 1943 roku Władysława Głowacza i Rudolfa Rożnowskiego.

Pomnik żołnierza Armii Krajowej

Tablica pamięci Władysława Głowacza

Władysław Głowacz został zamordowany w nocy z 30 listopada na 1 grudnia 1943 roku przed swoim domem mieszczącym się w Starej Hucie przy ul. Olszewskiego. Ciało ofiary po kilku godzinach zostało wywiezione. Na budynku przy ul. Olszewskiego mieściła się żeliwna tablica upamiętniająca miejsce mordu, jednak nowi właściciele działki po wybudowaniu domu nie pozwolili na wmurowanie nowej tablicy. W związku z czym umieszczono ją na pomniku wspólnej mogiły żołnierzy Armii Krajowej na cmentarzu pechnickim.

Tablica pamięci Władysława Głowacza

Grób Kazimierza i Mieczysława Kolków

Kazimierz Kolka (1909 – 1973), Mieczysław Kolka(1916 – 1971) żołnierze II wojny światowej. Kazimierza szlak bojowy poprowadził pod Monte Cassino. Służył w 2 Dywizji Pancernej. Jego brat, Mieczysław, był miechanikiem w stopniu sierżanta w 303 Dywizjonie Myśliwskim. Ostatni znany nam jego przydział to 315 Dywizjon Myśliwski. Grób znajduje się w centralnej części cmentarza pechnickiego.

Grób Kazimierza i Mieczysława Kolków

Grób Stanisława Nowakowskiego

Stanisław Nowakowski (1923 – 27 I 2017) Żołnierz AK, malarz. Związany z Jaworznem od lat 20 XX wieku, kiedy przybył tu z rodzicami. W czasie wojny zaciągnął się do Armii Krajowej. Po wojnie pracował w Wojskowym Zakładzie Motoryzacyjnym w Starachowicach, a po śmierci taty wrócił do Jaworzna gdzie podjął się pracy w kopalni „Kościuszko”. Członek Solidarności od 1980 roku oraz jaworznickiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Grób znajduje się w tylnej części cmentarza pechnickiego.

Grób Stanisława Nowakowskiego

Pomnik niemieckich zmarłych jeńców wojennych

Pomnik poświęcony jest niemieckim jeńcom wojennym zmarłym po wojnie. Usytuowany jest w tylnej części cmentarza pechnickiego.

Pomnik niemieckich zmarłych jeńców wojennych

Grób Antoniego Sidełki

Antoni Sidełko (... – 1 IX 1939) jedna z pierwszych ofiar II wojny światowej. Podoficer i żołnierz Korpusu Ochrony Pogranicza. Zginął pełniąc służbę przy posterunku w Mniszku. Tabliczka pamiątkowa znajduje się na krzyżu rodzinnej mogiły w tylnej części cmentarza.

Grób Antoniego Sidełki

Grób Władysława i Zygmunta Gergovichów

Władysław Gergovich(16 IV 1893 – 1951), Zygmunt Gergovich(1902 – 13 IV 1940). Rodzina Wojskowych, Władysław był pułkownikiem odznaczonym między innymi Krzyżem Virtuti Militari, co świadczy o jego ponadprzeciętnych umiejętnościach, w czasie II wojny światowej pełnił służbę szefa sztabu zdrowia Armii Kraków. Zygmunt był oficerem rezerwy w stopniu porucznika. W czasie wojny służył w Korpusie Ochrony Pogranicza „Łużki”. Oddał życie w Katyniu, gdzie został bestialsko zamordowany. Grobowiec rodzinny znajduje się przy alejce wiodącej od kaplicy na tył cmentarza, wzdłuż ogrodzenia.

Grób Władysława i Zygmunta Gergovichów