Miejsca Pamięci w Jaworznie

„Nie powinniśmy odejść z tej ziemi nie zostawiając śladów, które polecać będą naszą pamięć potomniści."
Napoleon Bonaparte

Spis Alfabetyczny

Miejsca Pamięci w Jaworznie

  1. Cmentarz poległych żołnierzy Armii Radzieckiej

    Cmentarz poległych żołnierzy Armii Radzieckiej

    19 stycznia 1945 roku wojska radzieckie zajęły pozycje wyjściowe do kolejnego natarcia, w trakcie którego spod okupacji niemieckiej miało zostać uwolnione Jaworzno. Po pięciu dniach miasto zostało oswobodzone, zaś poległych żołnierzy początkowo chowano w miejscu śmierci, dopiero potem ciała ekshumowano i przeniesiono na pobliskie cmentarze. W centrum żołnierzy radzieckich pochowano przy wejściu na cmentarz pechnicki. Złożono tam 147 ciał, ustawiono pomnik, słup z wyrytą datą i gwiazdą, oraz ustawiono 147 harmonijnie ułożonych belek. W 1994 roku cmentarz przebudowano, pomnik odnowiono, gwiazdę i belki usunięto oraz uporządkowano cały teren.

    Cmentarz poległych żołnierzy Armii Radzieckiej
  2. Dąb Pamięci

    Dąb Pamięci

    Dąb został zasadzony w pobliżu budynku „A” Urzedu Miejskiego. Upamiętnia zamordowanych wiosną 1940 roku oficerów Wojska Polskiego, funkcjonariuszy Policji Państwowej oraz Policji Województwa Śląskiego. Na tablicy umieszczone są imiona, nazwiska, stopnie, daty i miejsca urodzenia oraz miejsca śmierci 14 osób.

    Dąb Pamięci
  3. Grób Aleksandra Radomskiego

    Grób Aleksandra Radomskiego

    Aleksander Radomski (1895 – 14 I 1942) jeden z powieszonych kolejarzy w trakcie egzekucji z 14 stycznia 1942 roku. Członek ZWZ oraz pracownik węzła kolejowego. Egzekucją kierowali funkcjonariusze Gestapo z Katowic przy udziale SS i policji. Grób znajduje się przy alei wiodącej od bocznego wejścia na cmentarz w Szczakowej.

    Grób Aleksandra Radomskiego
  4. Grób Antoniego Sidełki

    Grób Antoniego Sidełki

    Antoni Sidełko (... – 1 IX 1939) jedna z pierwszych ofiar II wojny światowej. Podoficer i żołnierz Korpusu Ochrony Pogranicza. Zginął pełniąc służbę przy posterunku w Mniszku. Tabliczka pamiątkowa znajduje się na krzyżu rodzinnej mogiły w tylnej części cmentarza.

    Grób Antoniego Sidełki
  5. Grób Franciszka Gębczyka

    Grób Franciszka Gębczyka

    Franciszek Gębczyk (7 VI 1914 – 25 V 2007) były wojskowy w stopniu podporucznika, 30 września 1939 roku został wzięty do niewoli, skąd następnie wysłano go do obozu koncentracyjnego Mathausen-Gusen. Grób znajduje się w centrum III kwatery cmentarza w Wilkoszynie.

    Grób Franciszka Gębczyka
  6. Grób Franciszka Pokornego

    Grób Franciszka Pokornego

    Franciszek Pokorny (1852 – 1930) jako 11-letni chłopiec uczestniczył w powstaniu styczniowym z 1864 roku. W 1871 roku został powołany w celu odbycia zasadniczej służby wojskowej. Po odbyciu służby rozpoczął pracę w nowopowstałej hucie szkła w Tarnowie. Przeniesiono go jako fachowca do Szczakowej, gdzie był niezbędny do uruchomienia miejscowej huty szkła. Pracował w niej do emerytury w 1927 roku. Grób znajduje się przy głównej alei, w pobliżu krypty Krudzielskich, na cmentarzu w Szczakowej.

    Grób Franciszka Pokornego
  7. Grób Franciszka Racka

    Grób Franciszka Racka

    Franciszek Racek (1874 – 1962) najdłużej urzędujący burmistrz Jaworzna. Działał w ramach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, w którym był zresztą prezesem, zarządzał miastem od 1912 do 1937 roku. Grób mieści się na lewo od wejścia na cmentarz „ciężkowski”.

    Grób Franciszka Racka
  8. Grób Franciszka Schattanka

    Grób Franciszka Schattanka

    Franciszek Schattanek (1849 – 23 III 1903) z Jaworznem związany od około 1880 roku, kiedy objął funkcję urzędnika w miejscowym zakładzie dóbr państwowych, następnie objął stanowisko naczelnika stacji kolejowej. Działał na rzecz lokalnego „Sokoła”. Został pierwszym burmistrzem miasta. Grób znajduje się na końcu głównej alejki cmentarza „ciężkowskiego”, przy płocie.

    Grób Franciszka Schattanka
  9. Grób Grzegorza Noska

    Grób Grzegorza Noska

    Grzegorz Nosek(27 XI 1976 – 12 IX 2004) kapral służący w 6. Batalionie Logistycznym, z którym wyruszył na III zmianę w Iraku. Tam też podczas ostrzału osłonił swojego dowódcę. Został pośmiertnie odznaczony „Krzyżem Zasługi za Dzielność”. Grób znajduje się na prawo od Kaplicy, na cmentarzu w Szczakowej.

    Grób Grzegorza Noska
  10. Grób Jana Maksymiliana Wendta

    Grób Jana Maksymiliana Wendta

    Jan Masymilian Wendt (13 VI 1844 – 16 IX 1903) jak sam podawał był powstańcem styczniowym, który musiał uchodzić z zaboru rosyjskiego. Osiadł w Jaworznie, gdzie założył rodzinę. Grób znajduje się na lewo od wejścia na cmentarz „ciężkowski”.

    Grób Jana Maksymiliana Wendta
  11. Grób Józefa Czerwonki

    Grób Józefa Czerwonki

    Józef Czerwonka (23 XI 1919 – 6 VI 1942) lotnik urodzony w Jaworznie. Wychowanek szkoły dla Małoletnich Podoficerów Lotnictwa w Bydgoszczy. Dosłużył się stopnia plutonowego w specjalności radiooperatora. Służył podczas kampanii wrześniowej oraz na emigracji. Ostatnią jednostką, w której służył, był 301 Dywizjon Bombowy. Zginął podczas nalotu nad Holandią. Grób znajduje się w prawej części cmentarza „ciężkowskiego”, przy alei biegnącej wzdłuż ogrodzenia.

    Grób Józefa Czerwonki
  12. Grób Józefa Kruka

    Grób Józefa Kruka

    Józef Kruk (15 XII 1902 – 7 XII 1947) bohater ciężkowic, kierownik szkoły, działacz patriotycznego podziemia o pseudonimie „Juhas”. Po wojnie wstąpił do organizacji WiN, czyli Wolność i Niezawisłość. Zginął po krótkiej i ciężkiej chorobie, niewątpliwie spowodowanej torturami UB w krakowskim więzieniu. Grób znajduje się w centralnej części cmentarza w Ciężkowicach.

    Grób Józefa Kruka
  13. Grób Józefa Macy

    Grób Józefa Macy

    Józef Maca(10 XII 1914 – 11 III 1994) w 1938 roku został skierowany do Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, gdzie zastała go II wojna światowa. Wchodził w skład placówki „Przystań”. Po kapitulacji dostał się do obozu jenieckiego, z którego starał się uciec, przez co został wysłany do obozu koncentracyjnego. Po wojnie wrócił do Jaworzna, gdzie podjął się pracy w kopalni.

    Grób Józefa Macy
  14. Grób Józefa Pokornego

    Grób Józefa Pokornego

    Józef Pokorny (16 XI 1903 – 4 III 1927) urzędnik pocztowy, najmłodszy syn Józefy i Franciszka Pokornych. Wraz z legionem szkolnym brał udział w obronie Lwowa w 1918 i 1920 roku. Grób usytuowany jest przy głównej alei, przy krypcie Krudzielskich na cmentarzu w Szczakowej.

    Grób Józefa Pokornego
  15. Grób Kazimierza i Mieczysława Kolków

    Grób Kazimierza i Mieczysława Kolków

    Kazimierz Kolka (1909 – 1973), Mieczysław Kolka(1916 – 1971) żołnierze II wojny światowej. Kazimierza szlak bojowy poprowadził pod Monte Cassino. Służył w 2 Dywizji Pancernej. Jego brat, Mieczysław, był miechanikiem w stopniu sierżanta w 303 Dywizjonie Myśliwskim. Ostatni znany nam jego przydział to 315 Dywizjon Myśliwski. Grób znajduje się w centralnej części cmentarza pechnickiego.

    Grób Kazimierza i Mieczysława Kolków
  16. Grób Michała Fleszara

    Grób Michała Fleszara

    Michał Fleszar(18 XII 1919 – 4 VII 1999) weteran Marynarki Wojennej na Zachodzie. Najprawdopodobniej dosłużył się stopnia mata. Brakuje jednak dokładnych informacji na temat jego przydziału. Grób znajduje się po lewej stronie krzyża na cmentarzu w Łubowcu.

    Grób Michała Fleszara
  17. Grób Mieczysława Wieły

    Grób Mieczysława Wieły

    Mieczysław Wieła (27 IX 1930 – 20 I 2011) ps. „Orli Szpon”, dowódca młodzieżowej organizacji niepodległościowej AK „Zemsta”. Skazany, a następnie osadzony w Jaworznie. Był założycielem i wieloletnim prezesem oddziału Jaworzniaków w Jaworznie. Grób znajduje się w centralnej części cmentarza w Osiedlu Stałym, przy alejce.

    Grób Mieczysława Wieły
  18. Grób Romana Gromadzińskiego

    Grób Romana Gromadzińskiego

    Roman Gromadziński (22 II 1905 – 15 IX 1983) był ogniomistrzem(sierżantem) w 3 Karpackim Pułku Artylerii Lekkiej, która wchodziła w skład 3 Dywizji Strzelców Karpackich. Brał udział w walkach w Tobruku i Monte Cassino, za co został odznaczony Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino. Grób znajduje się na cmentarzu w Łubowcu, na lewo od krzyża.

    Grób Romana Gromadzińskiego
  19. Grób Stanisława Nowakowskiego

    Grób Stanisława Nowakowskiego

    Stanisław Nowakowski (1923 – 27 I 2017) Żołnierz AK, malarz. Związany z Jaworznem od lat 20 XX wieku, kiedy przybył tu z rodzicami. W czasie wojny zaciągnął się do Armii Krajowej. Po wojnie pracował w Wojskowym Zakładzie Motoryzacyjnym w Starachowicach, a po śmierci taty wrócił do Jaworzna gdzie podjął się pracy w kopalni „Kościuszko”. Członek Solidarności od 1980 roku oraz jaworznickiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Grób znajduje się w tylnej części cmentarza pechnickiego.

    Grób Stanisława Nowakowskiego
  20. Grób Władysława i Zygmunta Gergovichów

    Grób Władysława i Zygmunta Gergovichów

    Władysław Gergovich(16 IV 1893 – 1951), Zygmunt Gergovich(1902 – 13 IV 1940). Rodzina Wojskowych, Władysław był pułkownikiem odznaczonym między innymi Krzyżem Virtuti Militari, co świadczy o jego ponadprzeciętnych umiejętnościach, w czasie II wojny światowej pełnił służbę szefa sztabu zdrowia Armii Kraków. Zygmunt był oficerem rezerwy w stopniu porucznika. W czasie wojny służył w Korpusie Ochrony Pogranicza „Łużki”. Oddał życie w Katyniu, gdzie został bestialsko zamordowany. Grobowiec rodzinny znajduje się przy alejce wiodącej od kaplicy na tył cmentarza, wzdłuż ogrodzenia.

    Grób Władysława i Zygmunta Gergovichów
  21. Grób zbiorowy ofiar hitleryzmu

    Grób zbiorowy ofiar hitleryzmu

    Pomnik ofiar hitleryzmu usytuowany jest przy ul. Grunwaldzkiej w Osiedlu Stałym, w miejscu gdzie zamordowano i pochowano 42 więźniów podobozu „Neu Dachs” 17 stycznia 1945 roku. Ogromny głaz przypominający kształtem literę „V”. Pomnik oddaje hołd ofiarom hitleryzmu, a nie tylko zamordowanym i pochowanym w tym miejscu podczas ewakuacji obozu w styczniu 1945 roku.

    Grób zbiorowy ofiar hitleryzmu
  22. Grób Zdzisława Krudzielskiego

    Grób Zdzisława Krudzielskiego

    Zdzisław Krudzielski (1881 – 1962) w 1919 roku objął w zarządzanie Szczakowską Cementownię jako kierownik techniczny, zaś rok później został jej dyrektorem. Podobnie jak Herman Senn modernizował i unowocześniał zakład oraz przejmował się losem społeczności lokalnej. Z jego inicjatywy rozwinięto miejscowe organizacje, takie jak Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” i inne. Pochowany został w Krypcie przy głównej alei na szczakowskim cmentarzu.

    Grób Zdzisława Krudzielskiego
  23. Mogiła Bronisława Siekierki – żołnierza Wojska Polskiego 1939 roku

    Mogiła Bronisława Siekierki – żołnierza Wojska Polskiego 1939 roku

    Na cmentarzu pechnickim znajduje się grób Bronisława Siekierki, sierżanta Wojska Polskiego poległego w ziemi jaworznickiej. Podczas wojny obronnej we wrześniu 1939 roku część armii „Kraków”, wycofując się z górnego śląska, zajęła stanowiska obronne na linii „Przemsza”. Nie było niestety możliwości utrzymania tej linii obronnej. Żołnierzy, którzy zginęli na terenie Jaworzna i po bitwie „chrzanowskiej” pochowano na okolicznych cmentarzach, między innymi w Jaworznie, Byczynie, Jeleniu, Chrzanowie, Libiążu.

    Mogiła Bronisława Siekierki – żołnierza Wojska Polskiego 1939 roku
  24. Mogiła Jana Dudka – powstańca śląskiego

    Mogiła Jana Dudka – powstańca śląskiego

    Mogiła mieści się na cmentarzu pechnickim w pobliżu kaplicy pod murem cmentarnym. 4 września 1939 roku po zajęciu Jaworzna i rozpoczęciu urzędowania, Niemcy sporządzili listy osób biorących udział w powstaniach oraz odznaczających się działalnością patriotyczną w Polsce. Jan Dudek również znalazł się na liście i został rozstrzelany przez hitlerowców 11 sierpnia 1943 roku jak informuje nas tablica nagrobna.

    Mogiła Jana Dudka
  25. Mogiła nieznanego żołnierza Wojska Polskiego 1939 roku

    Mogiła nieznanego żołnierza Wojska Polskiego 1939 roku

    Na cmentarzu parafialnym w Jeleniu znajduje się grób nieznanego żołnierza Wojska Polskiego poległego we wrześniu 1939 roku. W trakcie kampanii wrześniowej Jaworzno oraz okoliczne miejscowości zostały oddane praktycznie bez walki. Jednym z poległych był nieznany żołnierz Wojska Polskiego. Jego ciało odnaleziono, a następnie przeniesiono na cmentarz z pól na wzgórzu od strony kopalni Sobieski. Na cmentarzu znajduje się również grób innego żołnierza Wojska Polskiego, jaworznianina, Kazimierza Biśty.

    Mogiła nieznanego żołnierza Wojska Polskiego 1939 roku
  26. Mogiła żołnierza Armii Radzieckiej Pawła Szulgacza

    Mogiła żołnierza Armii Radzieckiej Pawła Szulgacza

    W Jeleniu, w dzielnicy Sielec, na skraju lasu stoi mogiła poległego w tym miejscu żołnierza Armii Radzieckiej Pawła Szulgacza. Gwardzista zginął 22 stycznia 1945 roku w trakcie wyzwalania Jelenia. Niemal wszystkich z 61 poległych w Jeleniu czerwonoarmistów po wojnie ekshumowano i pochowano na cmentarzu w Kościelcu. Zapomniano jednak o Pawle Szulgaczu. Nagrobkiem opiekuje się miejscowa ludność.

    Mogiła żołnierza Armii Radzieckiej Pawła Szulgacza
  27. Mogiła żołnierzy Wojska Polskiego 1939 roku

    Mogiła żołnierzy Wojska Polskiego 1939 roku

    Na cmentarzu w Byczynie przy ul. Chryzantemowej znajduje się mogiła żołnierzy Wojska Polskiego, poległych w trakcie wojny obronnej we wrześniu 1939 roku. Brak jest jednak zapisów dotyczących ilości pochowanych w tym miejscu. Ze skąpych informacji wynika, że złożono tu ciała zaledwie dwóch żołnierzy.

    Mogiła żołnierzy Wojska Polskiego 1939 roku Mogiła żołnierzy Wojska Polskiego 1939 roku
  28. Pomnik 700-lecia Jelenia

    Pomnik 700-lecia Jelenia

    W centrum Jelenia u zbiegu ulic Księdza Jana Sulińskiego, Celników, Zwycięstwa i Wiosny Ludów usytuowany jest pomnik 700-lecia Jelenia. Z inicjatywy Konstantego Ostrowskiego, kierownika szkoły podstawowej nr 21 w Jeleniu, wzniesiono pomnik. Wybudowanie, a następnie odsłonięcie pomnika było częścią obchodów 700-lecia Jelenia, wówczas odrębnej miejscowości, oraz 1000-lecia powstania Państwa Polskiego.

    Pomnik 700-lecia Jelenia
  29. Pomnik bohaterów Jelenia

    Pomnik bohaterów Jelenia

    W centrum Jelenia usytuowano pomnik poświęcony bohaterom tej dzielnicy, ofiarom wojny oraz hitlerowskiej okupacji. Jeleń już 4 września 1939 roku dostał się pod okupację niemiecką. Podobnie jak to miało miejsce w innych miejscowościach ludność byłą uciskana z błahych powodów. Były nimi między innymi brak wiedzy na temat prawa niemieckiego bądź z brak znajomości języka.

    Pomnik bohaterów Jelenia
  30. Pomnik bojowników Polskiego Ruchu Oporu

    Pomnik bojowników Polskiego Ruchu Oporu

    Poniżej sądu przy ul. Grunwaldzkiej stoi pomnik poświęcony bojownikom polskiego ruchu oporu. Duży granitowy pomnik z wykutym napisem „Bojownikom polskiego ruchu oporu poległym w latach 1846-1945 o wyzwolenie narodowe i społeczne”. Data 1846 jest wpisana błędnie, biorąc pod uwagę wcześniejsze zrywy polaków i w tym przypadku nie odzwierciedla rzeczywistości fałszując historię.

    Pomnik bojowników Polskiego Ruchu Oporu
  31. Pomnik Grunwaldu

    Pomnik Grunwaldu

    Pomnik położony jest poniżej kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Elżbiety Węgierskiej w Szczakowej. W 1909 roku za sprawą mieszkańców Szczakowej powstał komitet obywatelski, stawiający sobie za cel uczczenie pięćsetnej rocznicy zwycięstwa pod Grunwaldem. Pomimo sprzeciwu zaborców austriackich, chcących uniknąć antycesarskich wystąpień oraz rozruchów, udało się zrealizować cel. Obchody odsłonięcia pomnika i uroczystości związane z rocznicą zwycięstwa pod Grunwaldem przebiegły w sposób spokojny. Od tego czasu zaborca nie sprzeciwiał się kolejnym obchodom. W 1939 roku władze niemieckie nakazały rozebranie pomnika. Część elementów zostało ukrytych i po wyzwoleniu były wstawione w odbudowany pomnik.

    Pomnik Grunwaldu
  32. Pomnik Gwardzistów

    Pomnik Gwardzistów

    Mały pomnik „Gwardzistów” poświęcony partyzantom wchodzącym w skład GL-PPR stoi w Byczynie przy ul. Baranowskiego, nad strumieniem Byczynki. Inskrypcja widniejąca na pomniku informuje, że w tym miejscu, w 1944 roku, zginęli żołnierz Armii Ludowej Władysław Palka oraz działacze Piotr Palka oraz Józef Koziarz. Władysław Palka zginął podczas próby dostarczenia maszyny do pisania do Komitetu Okręgowego PPR w Sosnowcu, zdobytej wcześniej podczas akcji w kopalni węgla „Rudolf”.

    Pomnik Gwardzistów
  33. Pomnik ks. Stanisława Stojałowskiego

    Pomnik ks. Stanisława Stojałowskiego

    Pomnik usytuowany jest nad kolegiatą pod wezwaniem św. Wojciecha i św. Katarzyny w centrum miasta. Rzeźba księdza została ustawiona na wysokim kamiennym postumencie w 1919 roku. Za działalność na rzecz mieszkańców Jaworzna i okolic postanowiono uczcić postać księdza, społecznika, wzniesieniem pomnika. Mimo działalności na terenie całej Galicji był częstym gościem Jaworzna i Jelenia, z racji położenia tych terenów blisko granicy austriacko-prusko-rosyjskiej(trzech cesarstw zaborczych). Nakazem władz niemieckich pomnik został rozebrany w 1939 roku. Po wojnie został odbudowany i uroczyście odsłonięty 9 czerwca 1946 roku.

    Pomnik ks. Stanisława Stojałowskiego
  34. Pomnik Łemków

    Pomnik Łemków

    Pomnik poświęcony jest Łemkom, którzy w czasie akcji „Wisła” byli więzieni i torturowani między innymi na terenie obozu w Jaworznie. Pomnik usytuowany jest przy ul. Inwalidów Wojennych pomiędzy Strażą Pożarną a Młodzieżowym Domem Kultury.

    Pomnik Łemków
  35. Pomnik Młodocianych Więźniów Politycznych

    Pomnik Młodocianych Więźniów Politycznych

    Na terenie byłego „obozu dwóch totalitaryzmów”, niemieckiego podobozu „Neu Dachs” oraz powojennego obozu i więzienia, przy Szkole Muzycznej w Osiedlu Stałym, stoi granitowy pomnik w kształcie nieregularnym poświęcony Młodocianym Więźniom Politycznym. W tym miejscu swoją młodość stracili młodzi patrioci, młodzież która przeciwstawiała się nowemu reżimowi. W 1990 roku zawiązali w Warszawie Związek Młodocianych Więźniów Politycznych „Jaworzniacy”.

    Pomnik Młodocianych Więźniów Politycznych
  36. Pomnik niemieckich zmarłych jeńców wojennych

    Pomnik niemieckich zmarłych jeńców wojennych

    Pomnik poświęcony jest niemieckim jeńcom wojennym zmarłym po wojnie. Usytuowany jest w tylnej części cmentarza pechnickiego.

    Pomnik niemieckich zmarłych jeńców wojennych
  37. Pomnik Nieujarzmionych

    Pomnik Nieujarzmionych

    Pomnik „Nieujarzmionych” stoi na szczycie cmentarza komunalnego w Wilkoszynie. Społeczeństwo uczciło nim pamięć poległych w walce o wolność, równość i sprawiedliwość społeczną. Pomnik wykonał w 1978 roku śląski artysta, rzeźbiarz Stanisław Słodowy wedle koncepcji Adama Styrylskiego.

    Pomnik Nieujarzmionych
  38. Pomnik ofiar faszyzmu w Ciężkowicach

    Pomnik ofiar faszyzmu w Ciężkowicach

    Ciężkowicki pomnik ofiar faszyzmu znajduje się przy ul. ks. Andrzeja Mroczka. Widnieje na nim informacja o zamordowanych, 5 czerwca 1940 roku, mieszkańcach Ciężkowic. Egzekucja była pokłosiem afery związanej z zamordowaniem znienawidzonego komendanta policji w Ciężkowicach. Niewiele brakło by batalion egzekucyjny dokonał pacyfikacji całej wsi, jednak pod namowami, dowódca początkowo zmienił decyzję na zdziesiątkowanie wsi, aż ostatecznie wyznaczył 20 osób które rozstrzelano.

    Pomnik ofiar faszyzmu w Ciężkowicach
  39. Pomnik ofiar faszyzmu w Dąbrowie Narodowej

    Pomnik ofiar faszyzmu w Dąbrowie Narodowej

    Pomnik ofiar faszyzmu w Dąbrowie Narodowej usytuowany jest w pobliżu kościoła pod wezwaniem Narodzin Matki Boskiej Anielskiej, po drugiej stronie drogi krajowej nr 79, przy ul. Strażackiej. Napis na pomniku informuje nas o 42 obywatelach tej dzielnicy które stały się ofiarami okupanta niemieckiego w latach 1939 – 1945.

    Pomnik ofiar faszyzmu w Dąbrowie Narodowej
  40. Pomnik ofiar katastrofy w upadowej „Danuta”

    Pomnik ofiar katastrofy w upadowej „Danuta”

    Upadowa „Danuta”, mieszcząca się w Łubowcu, przynależała do kopalni Komuna Paryska. Dnia 26 sierpnia 1954 roku około godziny 11:00 doszło do tragedii. Woda pochłonęła całe wyrobisko oraz pracujących tam górników porannej zmiany, wskutek czego zginęło 18 osób.

    Pomnik ofiar katastrofy w upadowej „Danuta”
  41. Pomnik ofiar strajku

    Pomnik ofiar strajku

    Pomnik poświęcony ofiarom strajku z 1931 roku mieści się przy ul. Krakowskiej na styku z ul. Sportową, obok szybu Piłsudski. Wielki kryzys z 1929 roku spowodował załamanie się ryku węgla, co nie ominęło również kopalni jaworznickich. Zaczęto ograniczać czas pracy górników, obniżano wynagrodzenia, aż w końcu rozpoczęto redukcję załogi. Wskutek wywieszenia ogłoszenia o zawieszeniu niektórych świadczeń, górnicy wznieśli protest. Protest nie odniósł jednak skutku, a dyrekcja nie zgodziła się na zdjęcie ogłoszenia. W związku z tym górnicy postanowili wejść na kopalnię. Doszło do starcia z policją, wskutek którego na miejscu zginęły 4 osoby, a 20 zostało odwieziono do szpitala, gdzie jeden z poszkodowanych zmarł. Ofiary zostały pochowane we wspólnej mogile. Pierwotny pomnik górnicy kopalni Bierut(obecnie Piłsudski) ustawili po wyzwoleniu przy ul. Sportowej. W wyniku zabudowy tych terenów, pomnik rozebrano i w 1963 roku ustawiono w aktualnym miejscu, według nowej koncepcji, przy ul. Krakowskiej.

    Pomnik ofiar strajku Pomnik ofiar strajku
  42. Pomnik partyzantów GL-PPR

    Pomnik partyzantów GL-PPR

    W lesie, nieco na południe od Elektrowni Jaworzno III, nad zalewem stoi granitowy głaz poświęcony partyzantom GL-PPR. Inskrypcja znajdująca się na nim informuje nas, że w tym miejscu znajdował się bunkier ziemny V obwodu Armii Ludowej oraz, że stąd partyzanci wyruszali na akcje. Pomnik upamiętnia partyzantów GL-PPR im. Jarosława Dąbrowskiego. Bunkier służył partyzantom jako miejsce schronienia, mogli tam również odpocząć i przygotować się do akcji. Mało brakowało by partyzanci zostali zdekonspirowani za sprawą podesłanego przez Niemców agenta, co groziło również likwidacji całego bunkra. Dzięki działaniom partyzantów przetrwał jednak do końca wojny.

    Pomnik partyzantów GL-PPR
  43. Pomnik poległych za wolność i lud

    Pomnik poległych za wolność i lud

    Przy drodze krajowej nr 79 w Byczynie, na skrzyżowaniu ulic Krakowskiej i Gwardzistów znajduje się pomnik w kształcie obelisku, na którego szczycie umieszczony został orzeł. Poświęcony został poległym, biorącym udział w walkach i działającym na rzecz wolności i społeczeństwa. Widnieje na nim inskrypcja „Wieczna chwała synom gromady Byczyna poległym w walce o wolność i lud, działaczom PPR i PPS, żołnierzom Wojska Polskiego, żołnierzom Armii Ludowej, żołnierzom Armii Radzieckiej, poległym na naszej ziemi oraz wszystkim pomordowanym przez okupanta hitlerowskiego. społeczeństwo gromady Byczyna”.

    Pomnik poległych za wolność i lud
  44. Pomnik powieszonych

    Pomnik powieszonych

    W Szczakowej przy ulicy Jagiellońskiej, nad Kozi Brodem, znajduję się pomnik pamięci powieszonych w dniu 14 stycznia 1942 roku. W skład pomnika wchodzą: krzyż z przymocowaną koroną z drutu kolczastego, stojąca przed nim czasza na szerokiej stopie oraz bliżej chodnika tablica umocowana na murku informująca o ofiarach okupanta. Wydarzeniem poprzedzającym egzekucję był rabunek kolejowy. Kolejarze ze Szczakowej, z racji że byli dobrze poinformowani o towarach przewożonych przez miasto, w celu poprawy swej doli przeprowadzili akcję rabunkową. Dodatkowym czynnikiem było częste przeciwstawianie się okupantowi oraz branie udziału w akcjach sabotażowych. W tym miejscu, 29 kwietnia 1944 roku, Niemcy powtórzyli egzekucję wieszając 6 kolejarzy z Długoszyna.

    Pomnik powieszonych
  45. Pomnik powstańców

    Pomnik Powstańców

    Pomnik przypominający pociski, z wyrytymi datami, poświęcony jest mieszkańcom Jaworzna uczestniczącym w powstaniach, wielkiej wojnie, wojnie polsko-bolszewickiej, obrońcom Rzeczypospolitej oraz żołnierzom Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej. Pomnik umieszczony jest przy skwerze nad Biblioteką.

    Pomnik powstańców
  46. Pomnik Tadeusza Kościuszki

    Pomnik Tadeusza Kościuszki

    Obelisk Tadeusza Kościuszki postawiony dla upamiętnienia powstańców, umieszczony jest w Szczakowej przy ul. Tadeusza Kościuszki. Grupa ochotników w ilości około 200 górników w pierwszych dniach marca 1794 roku wyruszyła wraz z wozami załadowanymi żywnością, w celu dołączenia do powstania. Pomnik ustawiony został najprawdopodobniej w 1922 roku z inicjatywy uczniów szkoły zawodowej towarzystwa szkół ludowych, a następnie rozebrany w 1939 roku przez okupanta niemieckiego. Najważniejsze elementy pomnika zostały ukryte. Po wyzwoleniu pomnik stanął ponownie na swoim miejscu. W latach osiemdziesiątych pomnik został przewrócony i rozbity, następnie dzięki staraniom mieszkańców został zmodernizowany i odbudowany.

    Pomnik Tadeusza Kościuszki
  47. Pomnik upamiętniający ludność żydowską

    Pomnik upamiętniający ludność żydowską

    Pomnik upamiętnia tragiczny los, jaki spotkał 2800 żydowskich mieszkańców Jaworzna i Szczakowej. Zostali oni wywiezieni i bestialsko zamordowani w obozach pracy. Pomnik umieszczony jest na skwerze pomiędzy budynkami Muzeum i Bilbioteki.

    Pomnik upamiętniający ludność żydowską
  48. Pomnik więźniów, ofiar obozu pracy w Jaworznie

    Pomnik więźniów, ofiar obozu pracy w Jaworznie

    W lesie, na południowy zachód od niedziałającej kopalni Jan Kanty, przy ścieżce prowadzącej z Osiedla Stałego na Podłęże, usytuowany jest pomnik poświęcony ofiarom Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie, w miejscu pochówku więźniów tego obozu. Centralny Obóz Pracy, w czasie wojny podobóz „Neu Dachs”, w latach 1945-1956 podlegał Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego. Odsłonięcie pomnika miało miejsce 23 maja 1998 roku w obecności prezydentów: Polski – Aleksandra Kwaśniewskiego oraz Ukrainy – Leonidy Kuczmy. Inskrypcja na pomniku jest spisana w trzech językach polskim, ukraińskim i niemieckim.

    Pomnik więźniów, ofiar obozu pracy w Jaworznie
  49. Pomnik żołnierza Gwardii Ludowej Janka Martyniaka

    Pomnik żołnierza Gwardii Ludowej Janka Martyniaka

    W niewielkiej odległości od szkoły podstawowej nr 7, przy wale biegnącym niegdyś wzdłuż torowiska kolejowego przy ul. Ławczanej usytuowany jest pomnik poświęcony Jankowi Martyniakowi, żołnierzowi Gwardii Ludowej. Do dziś nie jest do końca jasne w jakich okolicznościach zginął. Krążą na ten temat trzy wersje. Pierwsza podaje, że Janek Martyniak zginął w czasie uwalniania lotników angielskich, druga mówi, że zginął uciekając na rowerze w celu uniknięci kontroli dokumentów, ostatnia informuje nas, że został zastrzelony podczas powrotu od dziewczyny, gdy nie zatrzymał się na żądanie policji.

    Pomnik żołnierza Gwardii Ludowej Janka Martyniaka Pomnik żołnierza Gwardii Ludowej Janka Martyniaka
  50. Pomnik żołnierzy Armii Krajowej

    Pomnik żołnierzy Armii Krajowej

    Pomnik mieści się na pechnickim cmentarzu poniżej krzyża. Został tam ustawiony w celu upamiętnienia żołnierzy Armii Krajowej Hilarego Hermana, Władysława Jamroza, Feliksa Małkusa, Jadwigi Małkus, Bronisława Rogozińskiego, Romana Smagacza, Alfreda Stalmacha(na pomniku jest błędne imię – Fryderyk) oraz cywila zastrzelonego przez pomyłkę, Ludwika Goryczko. Żołnierze ci są ofiarami wydarzeń z 29 sierpnia 1944 roku, kiedy to Gestapo po raz kolejny dokonało egzekucji na zdekonspirowanych żołnierzach Armii Krajowej. Ciała zostały pogrzebane potajemnie w bezimiennej mogile z tyłu cmentarza. Następnie po ekshumacji pochowano je ponownie we wspólnej mogile w centrum cmentarza. Znajdują się tam również tablice rozstrzelanych 1 grudnia 1943 roku Władysława Głowacza i Rudolfa Rożnowskiego.

    Pomnik żołnierza Armii Krajowej
  51. Pomnik żołnierzy GL, AL, AK, B CH

    Pomnik żołnierzy GL, AL, AK, B CH

    Przy ul. Turystycznej, nieopodal leśniczówki „Pod Skarpą”, w dzielnicy Jeziorki stoi pomnik upamiętniający właściwie żołnierzy AK i GL-PPS, żołnierzy poległych w trakcie potyczek w okolicznych lasach w lipcu 1943 roku oraz zamordowanych w trakcie śledztw czy też w obozach zagłady. Pomnik ustawiono po wojnie, następnie dzięki władzom miejskim poddano renowacji i uroczyście odsłonięto 2 września 1996 roku.

    Pomnik żołnierzy GL, AL, AK, B CH
  52. Tablica Jaworzniaków w Młodzieżowym Domu Kultury

    Tablica Jaworzniaków w Młodzieżowym Domu Kultury

    Tablica została odsłonięta z okazji nadania placówce nazwy „Młodzieżowy Dom Kultury imienia Jaworzniaków” na cześć młodocianym więźniom obozu w Jaworznie, tzw. „Jaworzniaków”. Tablica mieści się przy głównym wejściu do Domu Kultury, przy portierni.

    Tablica Jaworzniaków w Młodzieżowym Domu Kultury
  53. Tablica pamięci Eugeniusza Krawczyka

    Tablica pamięci Eugeniusza Krawczyka

    Tablicę poświęconą pamięci żołnierza Armii Krajowej, Eugeniusza Krawczyka, wmurowano w ścianę budynku nr 12 przy ul. Waryńskiego. Gestapowcy zamordowali go za walkę z o wolność ojczyzny przed domem. Po kilku godzinach ciało niespełna 17-letniego chłopaka zostało wywiezione.

    Tablica pamięci Eugeniusza Krawczyka
  54. Tablica pamięci Fryderyka Purchałki

    Tablica pamięci Fryderyka Purchałki

    Na ścianie budynku nr 4 przy ul. Podwale umieszczona jest tablica pamięci Fryderyka Purchałki. 1 grudnia 1943 roku policja niemiecka wtargnęła do jego domu i sterroryzowała domowników, a następnie wyprowadziła podejrzanego przed dom, gdzie został rozstrzelany. Zwłoki po kilku godzinach zostały załadowane na auto i wywiezione w nieznanym kierunku.

    Tablica pamięci Fryderyka Purchałki
  55. Tablica pamięci Heleny i Feliksa Małkusów

    Tablica pamięci Heleny i Feliksa Małkusów

    Tablica wmurowana jest w ścianę budynku nr 12 przy ul. Marii Konopnickiej. Upamiętnia małżeństwo Helenę i Feliksa Małkusów zmarłych tragicznie 29 sierpnia 1944 roku. Był to skutek akcji przeprowadzonej przez Niemców na żołnierzach Armii Krajowej. Helenę rozstrzelano przed domem tuż po tym, jak zeznała, że zastrzelony chwilę przedtem mężczyzna nie był jej mężem, tylko sąsiadem Ludwikiem Goryczko. Feliks wracając z pracy został poważnie postrzelony, uciekł jednak Niemcom i ukrył się u siostry, gdzie zmarł. Lekarz, który został wezwany w celu uniknięcia podejrzeń wezwał policję.

    Tablica pamięci Heleny i Feliksa Małkusów
  56. Tablica pamięci Ignacego Toszy

    Tablica pamięci Heleny i Feliksa Małkusów

    Tablica wmurowana jest w ścianę budynku nr 12 przy ul. Marii Konopnickiej. Upamiętnia małżeństwo Helenę i Feliksa Małkusów zmarłych tragicznie 29 sierpnia 1944 roku. Był to skutek akcji przeprowadzonej przez Niemców na żołnierzach Armii Krajowej. Helenę rozstrzelano przed domem tuż po tym, jak zeznała, że zastrzelony chwilę przedtem mężczyzna nie był jej mężem, tylko sąsiadem Ludwikiem Goryczko. Feliks wracając z pracy został poważnie postrzelony, uciekł jednak Niemcom i ukrył się u siostry, gdzie zmarł. Lekarz, który został wezwany w celu uniknięcia podejrzeń wezwał policję.

    Tablica pamięci Heleny i Feliksa Małkusów
  57. Tablica pamięci ks. Walentego Przebindy

    Tablica pamięci ks. Walentego Przebindy.

    Przy ul. Obrońców Poczty Gdańskiej, na ścianie Domu Pomocy Społecznej, widnieje tablica poświęcona pamięci ks. Walentego Przebindy, wykonaną i wmurowaną z inicjatywy Harcerskiego Kręgu Seniora. Ks. Walenty Przebinda przybył do Jaworzna około 1940 roku, w 1946 roku rozpoczął budowę domu spokojnej starości, a w 1950 roku budynek został ukończony. Budowle postawiono systemem gospodarczym przy pomocy byłych harcerzy: Bernarda Czerwonki, Mariana Jędrusika, Jana Łypa i Franciszka Suropka.

    Tablica pamięci ks. Walentego Przebindy
  58. Tablica pamięci lotnika majora Karola Pniaka

    Tablica pamięci lotnika majora Karola Pniaka

    Przy ul. Adama Mickiewicza, na ścianie budynku Centrum Kultury „Teatru Sztuk”, dawniej „Sokoła”, widnieje wykonana z brązu tablica poświęcona lotnikowi majorowi Karolowi Pniakowi. Jaworznicki bohater urodził się 26 stycznia 1910 roku w Jaworznie, czynną służbę wojskową w lotnictwie polskim rozpoczął 29 października 1928 roku. Po ukończeniu Szkoły Oficerskiej Lotnictwa w Dęblinie nadal pełnił służbę jako zawodowy oficer lotnik Wojska Polskiego. Po kampanii wrześniowej dostał się na zachód gdzie dołączył do lotnictwa w Anglii. Był dowódcą eskadry w 306 dywizjonie myśliwskim oraz dowódcą 308 dywizjonu myśliwskiego. Wrócił do Polski w 1947 roku. Za udział w walkach z Niemcami został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari(4-krotnie), Krzyżem Walecznych, Krzyżem Zasługi, odznaczeniem królowej brytyjskiej oraz odznaczeniem królowej Wilhelminy. W marcu 1959 roku przeszedł na emeryturę, następnie został wybranym do Miejskiej Rady Narodowej w Jaworznie. Zmarł 18 października 1980 roku.

    Tablica pamięci lotnika majora Karola Pniaka Tablica pamięci lotnika majora Karola Pniaka
  59. Tablica pamięci młodych żołnierzy Polski Podziemnej

    Tablica pamięci młodych żołnierzy Polski Podziemnej

    W dolnej części kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jaworznie, w dzielnicy Osiedle Stałe, na ścianie kaplicy widnieje tablica poświęcona młodym żołnierzom Polski Podziemnej, więzionym w Jaworznie w latach 1944-1956. Za postawę i przekonania żołnierze ci trafili do więzienia „gdzie stracili życie, zdrowie, młodość”.

    Tablica pamięci młodych żołnierzy Polski Podziemnej
  60. Tablica pamięci ofiar Gestapo

    Tablica pamięci ofiar Gestapo

    Na murku wchodzącym w skład ogrodzenia dzisiejszego sądu rejonowego przy ul. Grunwaldzkiej widnieje tablica pamięci osób zamordowanych przez Gestapo w latach 1939-1945. Władze niemieckie po wejściu do Jaworzna obrały sobie za swoją siedzibę najokazalszy budynek, w którym mieściło się Gestapo, policja kryminalna i komenda policji cywilnej. Podejmowały one decyzje i przeprowadzały akcje represyjne, prowadzono tam również dochodzenia śledcze oraz skazywano podejrzanych, a w najgorszym przypadku rozstrzeliwano ich. W szczególnych przypadkach aresztantów kierowano na dalsze śledztwa do wiezień w Katowicach, Mysłowicach, Sosnowcu lub wprost do obozów pracy, bądź obozów zagłady. Z powodu braku danych nie jesteśmy w stanie określić nawet przybliżonej ilości aresztantów jaworznickiej komendy.

    Tablica pamięci ofiar Gestapo
  61. Tablica pamięci Piotra i Edwarda Bulgów

    Tablica pamięci Piotra i Edwarda Bulgów

    W Starej Hucie, przy ul. Staszica, na ścianie budynku nr 8 umieszczona jest tablica upamiętniająca żołnierzy Armii Krajowej, Piotra (ojca) i Edwarda (syna) Bulgów. Zostali oni zamordowani 1 grudnia 1943 roku przed własnym domem. Piotr, drugi syn, uniknął egzekucji. Ciała leżały kilka godzin na ulicy, po czym zostały wywiezione w nieznane miejsce.

    Tablica pamięci Piotra i Edwarda Bulgów
  62. Tablica pamięci Piotra Sośnierza
  63. Tablica pamięci poległych nauczycieli

    Tablica pamięci poległych nauczycieli

    Tablica mieści się na ścianie budynku szkoły podstawowej nr 1 przy ul. Matejki. Została wmurowana w celu upamiętnienia nauczycieli miasta Jaworzna poległych w latach 1939-1945. Nauczyciele przeciwstawiali się okupantowi wprowadzając tajne szkolnictwo. Wielu z nauczycieli było aresztowanych i wywiezionych najczęściej do obozów pracy. Zaledwie kilku z nich dożyło wyzwolenia i powróciło do Jaworzna.

    Tablica pamięci poległych nauczycieli
  64. Tablica pamięci powstania Czerwonego Harcerstwa

    Tablica pamięci powstania Czerwonego Harcerstwa

    Tablica upamiętniająca powstanie Czerwonego Harcerstwa umiejscowiona jest na ścianie dawnego Domu Robotniczego przy ul. Górniczej. W budynku mieszczącym dawną Radę Robotniczą PPS, w roku 1934 powstała Organizacja Młodzieżowa Czerwone Harcerstwo. Żywo uczestniczyło we wszelkiego rodzaju strajkach i akcjach mających na celu obronę praw robotników. Często członkowie Czerwonego Harcerstwa dołączali w szeregi OPN, a później ZWZ-AK. Założyciele Edward Bulga i Jan Graczek również dołączyli do Ruchu Oporu i zginęli z rąk hitlerowców w 1943 roku..

    Tablica pamięci powstania Czerwonego Harcerstwa
  65. Tablica pamięci Rudolfa Rożnowskiego

    Tablica pamięci Rudolfa Rożnowskiego

    Rudolf Rożnowski, podobnie jak towarzysze, został przez Niemców wyprowadzony z domu, po czym zamordowany. Na ścianie budynku przy ul. Mikołaja Reja 36 widnieje stara, żeliwna tablica informująca o miejscu zbrodni. Tablica granitowa którą starano się wymienić starą, została wmurowana na pomniku żołnierzy Armii Krajowej, na pechnickim cmentarzu.

    Tablica pamięci Rudolfa Rożnowskiego
  66. Tablica pamięci Stefana Dwornickiego

    Tablica pamięci Stefana Dwornickiego

    Przy ul. Stefana Dwornickiego, dawniej Czerwonych Harcerzy, znajduje się tablica jemu poświęcona. Jest to druga tablica, pierwsza znajdowała się na budynku nieistniejącej dziś piekarni Powszechnej Spółdzielni Spożywców(PSS) „Gigant”, została ona jednak usunięta i przekazana rodzinie. Wychowanek Związku Harcerstwa Polskiego po wojnie brał udział w organizowaniu handlu i w zaopatrzeniu miasta w żywność. Dodatkowo zajmował się turystyką w miejskim ośrodku Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego jako jego prezes, pełnił obowiązki radnego miejskiego oraz był prezesem i sekretarzem Stronnictwa Demokratycznego w Jaworznie.

    Tablica pamięci Stefana Dwornickiego
  67. Tablica pamięci Tadeusza Janikowskiego

    Tablica pamięci Tadeusza Janikowskiego

    Tablica jest umiejscowiona na budynku nr 12 przy ul. Księdza Stanisława Stojałowskiego. Tadeusz Janikowski był dentystą, który udostępniał swoje mieszkanie oficerom i podoficerom rezerwy Wojska Polskiego, w celu organizowania tajnych spotkań. Praca zawodowa miała go zabezpieczyć przed podejrzeniami Niemców, jednakże 1 grudnia 1943 roku został wezwany, przesłuchany i brutalnie sterroryzowany przez policję niemiecką. Odprowadzanego, śmiertelnie postrzelono, a ciało pozostawiono przed domem. Zostało ono znalezione przez żonę i zaniesione do domu. Po zakończeniu akcji w mieście Niemcy wdarli się do mieszkania i wywlekli ciało przed dom, po czym załadowali na auto i wywieźli.

    Tablica pamięci Tadeusza Janikowskiego
  68. Tablica pamięci Wiktora Faltusa

    Tablica pamięci Wiktora Faltusa

    Tablica poświęcona żołnierzowi Armii Krajowej Wiktorowi Faltusowi znajduje się na ścianie budynku nr 11, w rynku. Major Wiktor Faltus organizował u siebie w mieszkaniu tajne spotkania i jako inwalida, mógł przysłużyć się towarzyszom jedynie doświadczeniem i radą. Został zamordowany przed domem, po kilku godzinach ciało zostało wywiezione w nieznane miejsce.

    Tablica pamięci Wiktora Faltusa
  69. Tablica pamięci Wincentego Drabika

    Tablica pamięci Wincentego Drabika

    Tablica mieści się przy wejściu głównym Teatru Sztuk. Wincenty Drabik(1881-1933), jak informuje nas tablica był: artystą, malarzem, scenografem oraz uczniem Stanisława Wyspiańskiego. Rodowity Jaworznianin związany z miastem i jego ruchem artystycznym do końca życia. Wybitny reformator scenografii Polskiej.

    Tablica pamięci Wincentego Drabika
  70. Tablica pamięci Władysława Głowacza

    Tablica pamięci Władysława Głowacza

    Władysław Głowacz został zamordowany w nocy z 30 listopada na 1 grudnia 1943 roku przed swoim domem mieszczącym się w Starej Hucie przy ul. Olszewskiego. Ciało ofiary po kilku godzinach zostało wywiezione. Na budynku przy ul. Olszewskiego mieściła się żeliwna tablica upamiętniająca miejsce mordu, jednak nowi właściciele działki po wybudowaniu domu nie pozwolili na wmurowanie nowej tablicy. W związku z czym umieszczono ją na pomniku wspólnej mogiły żołnierzy Armii Krajowej na cmentarzu pechnickim.

    Tablica pamięci Władysława Głowacza
  71. Tablica pamięci żołnierzy walczących w I wojnie światowej oraz wojnie polsko-bolszewickiej

    Tablica pamięci żołnierzy walczących w I wojnie światowej oraz wojnie polsko-bolszewickiej

    Na ścianie budynku Muzeum Miasta Jaworzna przy ulicy Pocztowej umieszczona jest tablica poświęcona jaworznickim żołnierzom biorącym udział w wielkiej wojnie oraz wojnie polsko-bolszewickiej. Ochotnicy jaworzniccy brali udział w obu bataliach w Legionach Polskich Józefa Piłsudskiego oraz Armii Polskiej Generała Józefa Hallera. Mieszkańcy pamiętając o swoich bohaterach uświetnili ich pamięć tablicą odsłoniętą 11 listopada 2004 roku.

    Tablica pamięci żołnierzy walczących w I wojnie światowej oraz wojnie polsko-bolszewickiej
  72. Tablica upamiętniająca 160 lat kolei żelaznej

    Tablica upamiętniająca 160 lat kolei żelaznej

    Tablica upamiętnia 160. rocznicę powstania kolei. Jednak jak wynika z treści jest poświęcona każdej osobie, która przyczyniła się do budowy i rozwoju kolei na tym terenie. Tablica umieszczona jest na dworcu w Szczakowej.

    Tablica upamiętniająca 160 lat kolei żelaznej
  73. Tablica upamiętniająca drukarnię Abrahama Silberberga

    Tablica upamiętniająca drukarnię Abrahama Silberberga

    Tablica mieszcząca się na kamienicy przy rynku(nr 10), przypomina mieszkańcom nie tylko o fakcie istnienia w tym miejscu drukarni Abrahama Silberberga w latach 1921-1942, ale również jest poświęcona pamięci członków rodziny Silberbergów.

    Tablica upamiętniająca drukarnię Abrahama Silberberga
  74. Tablica żołnierzy Armii Krajowej

    Tablica żołnierzy Armii Krajowej

    Na ścianie przy bocznym wejściu do kolegiaty pod wezwaniem św. Wojciecha i św. Katarzyny umieszczona jest tablica poświęcona pamięci żołnierzy Armii Krajowej. Niemiecka okupacja spowodowała zryw patriotyczny wśród mieszkańców Jaworzna. Już pod koniec listopada 1939 roku ludność zaczęła zawiązywać organizacje patriotyczne, które w lutym 1942 roku zostały zjednoczone w jednej formacji – Armii Krajowej. Po licznych aresztowaniach i dekonspiracji lat 1943-1944 Armia Krajowa na terenie Jaworzna została rozbita. Ocaleli członkowie zaczęli dołączać do tworzących się Armii Ludowej i Gwardii Ludowej. Daty zamieszczone na tablicy „1939-1945-1956” świadczą o tym, że szlak wojenny partyzantów nie zakończył się wraz z końcem wojny. Byli żołnierze Armii Krajowej byli obiektem represji nowych władz.

    Tablica żołnierzy Armii Krajowej
  75. Tablice pamięci rozstrzelanych żołnierzy XX Batalionu Szturmowego Armii Krajowej

    Tablice pamięci rozstrzelanych żołnierzy XX Batalionu Szturmowego Armii Krajowej

    Po wyzwoleniu członkowie Związku Bojowników o Wolność i Demokrację oddział Jaworzno uzyskali zgodę i upamiętnili wszystkie miejsca egzekucji z 1 grudnia 1943 roku żeliwnymi tablicami, informującymi o miejscach zbrodni hitlerowskiej, mającej miejsce po kilkumiesięcznym śledztwie, które zdekonspirowało żołnierzy Armii Krajowej z terenu Jaworzna. Na wniosek Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej koło w Jaworznie z 1993 roku zarząd miasta Jaworzna zezwolił na zamianę pordzewiałych i często popękanych tablic żeliwnych na nowe, granitowe, informujące o ofierze represji z 1 grudnia 1943 roku.

    Tablice pamięci rozstrzelanych żołnierzy XX Batalionu Szturmowego Armii Krajowej
  76. Wzgórze Równa Górka

    Wzgórze Równa Górka

    Historyczne wzgórze usytuowane jest w południowo-wschodniej części miasta, w pobliżu ul. Insurekcji Kościuszkowskiej. Znajdują się na nim kapliczki Tadeusza Kościuszki i rodziny Byrczków oraz krzyż górujący nad wzgórzem. Wzgórze było miejscem spotkań dla mieszkańców, drzewiarzy, rolników i górników w celu podjęcia decyzji o dołączeniu do powstań, czy też kierując swoje modlitwy do Boga, prosząc o opiekę, bądź dziękując za plony czy też szczęśliwy powrót najbliższych do domu. Pierwszy krzyż ustawiono w 1904 roku z inicjatywy ks. Stanisława Stojałowskiego, który wykonał Jan Mucha z Wilkoszyna. W 1920 roku zamieniono krzyż na nowy, który przetrwał aż do 1980 roku. Ostatni krzyż ustawiono w 1988 roku.

    Wzgórze Równa Górka Wzgórze Równa Górka