Szczakowa na starej pocztówce i fotografii

Album zawiera cenne i unikatowe fotografie pochodzące ze zbiorów Muzeum oraz przekazane przez mieszkańców Szczakowej. Pierwsi zawodowi fotografowie i prywatni posiadacze aparatów fotograficznych przybyli do Szczakowej wraz z rozwojem kolei i przemysłu. Czuli potrzebę uwiecznienia efektów swej pracy. Zanim zaczęły powstawać doskonałe fotografie obiektów przemysłowych i ich wnętrz, pojawiły się pierwsze pocztówki z ich wizerunkami. Oparte na zdjęciach, a powielane dzięki wykorzystaniu różnych technik graficznych, pozwalały przybyszom niewielkim kosztem przekazywać udokumentowane informacje w rodzinne strony. Z czasem niektórzy z przybyszów (H. Senn, A. Doute, J. Ryś) uwieczniać zaczęli na fotografiach także zastane, miejscowe budownictwo drewniane, pejzaże i spotkania plenerowe. 

Najstarsze zdjęcia Szczakowej i okolic pochodzą z przełomu XIX i XX w. Więcej fotografii i pocztówek pochodzi z lat I wojny światowej, dwudziestolecia międzywojennego i okupacji niemieckiej. Jednak najwięcej fotografii zaczęło powstawać po II wojnie światowej, co było efektem rozpowszechnienia sprzętu fotograficznego. Oprócz fotografii, album zawiera trzy teksty związane z historią miejscowości. 

Kilkaset zdjęć opublikowanych w albumie nadal nie odzwierciedla w pełni bogactwa dokonań ludności zamieszkałej na stałe bądź tylko czasowo w Szczakowej w czasach liczonych od wynalezienia aparatu fotograficznego, dlatego prosimy mieszkańców Szczakowej o podzielenie się z Muzeum zasobem rodzinnych albumów fotograficznych. 

Wśród autorów fotografii są:

M. Bernisz, J. Henczel, F. Ryś, H. Senn, W. Szczurek, A. Tatarczuch, część zdjęć pochodzi z kronik zakładowych Cementowni „Szczakowa”, HSO „Szczakowa”, NAC oraz ze zbiorów prywatnych: T. Kaczmarka, G. Kieszek, M. Ossysek, G. Paul-Materny, Z. Polizio, T. Pokornego, W. Wiśniewskiego, a także zbiorów rodziny Z. Krudzielskiego. Wszystkim, którzy fotografie udostępnili (także tym nieznanym), autorzy opracowania serdecznie dziękują. Wydawnictwo ukazuje się staraniem działającego w Szczakowej koła Towarzystwa Przyjaciół Miasta Jaworzna w piętnastą rocznicę powstania koła. Muzeum Miasta Jaworzna i Towarzystwo Przyjaciół Miasta Jaworzna składają podziękowania zarządowi przedsiębiorstwa fud-men za pomoc w wydaniu albumu.

Wstęp

Album Szczakowa w starej fotografii to duże wyzwanie dla wydawcy. W zbiorach Muzeum Miasta Jaworzna fotografii z tej dzielnicy jest niewiele. Kwerenda wśród mieszkańców Szczakowej pozwoliła je nieco wzbogacić. Nadal jednak ilość ta nie odzwierciedla w pełni bogactwa dokonań ludności zamieszkałej na stałe bądź tylko czasowo w Szczakowej w czasach liczonych od wynalezienia aparatu fotograficznego. Z tego względu prosimy posiadaczy archiwalnych fotografii Szczakowej o udostępnienie swoich zbiorów w celu poszerzania wiedzy o historii i dziedzictwie kulturowym Szczakowej. Pierwsi zawodowi fotografowie, ale i prywatni posiadacze aparatów fotograficznych — amatorzy przybyli tu wraz z rozwojem kolei i przemysłu. To właściciele — budowniczowie fabryk i związanej z nimi infrastruktury, specjaliści kierujący montażem, produkcją, obsługujący skomplikowane urządzenia, przybyli do Szczakowej z głębi Cesarstwa Austriackiego i innych części Europy, najbardziej odczuwali potrzebę uwiecznienia efektów swej pracy. Zanim zaczęły powstawać doskonałe fotografie obiektów przemysłowych i ich wnętrz, pojawiły się pierwsze pocztówki z ich wizerunkami. Oparte na zdjęciach, a powielane dzięki wykorzystaniu różnych technik graficznych, pozwalały przybyszom niewielkim kosztem przekazywać udokumentowane informacje w rodzinne strony. Z czasem niektórzy z nich (H. Senn, A. Doute, J. Ryś) uwieczniać zaczęli na fotografiach także zastane, miejscowe budownictwo drewniane, pejzaże i spotkania plenerowe. Co ważne, fotografie owe przetrwały w prywatnych, rodzinnych kolekcjach poza granicami Polski. Tam skąd ich autorzy przybyli. Od niedawna, powoli, dzięki nowoczesnym technikom kopiowania, na powrót trafiają do miejsca powstania. To oczywiście są te najwcześniejsze zdjęcia Szczakowej i okolic. Fotografii z lat I wojny światowej, dwudziestolecia międzywojennego, okupacji niemieckiej w naszym albumie jest stosunkowo niewiele. Najwięcej zdjęć zaczęło powstawać po II wojnie światowej, co było efektem rozpowszechnienia sprzętu fotograficznego. Album zawiera, prócz fotografii, krótkie trzy teksty związane z historią miejscowości.

Bartłomiej Cieszyński


Redakcja
Bartłomiej Cieszyński

Opracowanie graficzne
Sławomir Śląski

Korekta
Adrian Rams

Wydawca
Muzeum Miasta Jaworzna
Dyrektor — Przemysław Dudzik

© copyright by
Muzeum Miasta Jaworzna

Na okładce
Fabryka sody amoniakalnej. Pocztówka będąca w obiegu w latach 1905–1918.

Druk
Drukarnia Archidiecezjalna w Katowicach
isbn 978-83-65438-02-7

Cena: 30 zł